loopbaanzelfsturing in een veranderende wereld

Nooit keek ik waar de nooduitgang was in een hotel. Tot mijn bed in Tokio bewoog door een kleine aardschok. Nooit dacht ik na over ontslagen worden, tot ik zelf boventallig werd.
Check jij waar de nooduitgang is als je in een hotel overnacht? Of reken je erop dat de bedrijfsleiding zorgt dat je veilig beneden komt bij brand? Het valt mij op dat in organisaties veel werknemers zo denken. Ik heb vast werk en mijn werkgever zorgt voor mij als het spannend wordt. Met de huidige arbeidsmarkt een onverstandige gedachte.

Baanzekerheid is schijn
De wereld om ons heen verandert razendsnel. Door de komst van internet zijn technologische vernieuwingen ingezet met verstrekkende gevolgen. Denk aan thuiswerken; je hoeft niet meer op je werk te zijn om je werk te kunnen doen. Werk dat makkelijk te automatiseren is, verdwijnt. De vraag naar administratieve functies is sinds 2011 jaar op jaar gedaald met 12%. En dat blijft voorlopig zo. Loodgieters krijgen het dus minder moeilijk dan secretaresses en juristen.

Binnen organisaties wordt de invloed van de markt steeds dominanter. Organisaties worden steeds meer een netwerk met ketens van projectteams waarin medewerkers en vakspecialisten flexibel worden ingezet. Comfortabele vertrekregelingen staan onder druk. De rol van de overheid wordt ingeperkt en de werknemer is meer en meer verantwoordelijk voor de eigen loopbaan.

Op de arbeidsmarkt zien we dat langer doorwerken en flexibilisering van arbeidscontracten trends zijn geworden. Een werkgever is steeds minder voor altijd. Veertig jaar bij dezelfde baas en een vast contract komen steeds minder voor. Ook als je ergens al twintig jaar werkt kun je zomaar aan de beurt zijn bij een reorganisatie. Baanzekerheid is schijn.

Dit klinkt bedreigend, maar dat hoeft het niet te zijn. We worden aangesproken op ons vermogen om mee te veranderen met wisselingen en omslagen. Dat betekent niet achterover leunen en afwachten wat er gebeurt, maar zelf de regie en verantwoordelijkheid nemen over je loopbaan. Zelfkennis ontwikkelen, zodat je kunt uitgaan van eigen wensen en eigen kracht en meer mogelijkheden hebt om aan het werk te blijven.

Hoe pak je dat aan?
Volg de ontwikkelingen en wees ze voor. Werkgevers stellen hogere eisen aan vakbekwaamheid, vaardigheden en competenties van medewerkers. Ze verwachten ook dat je die zelf op peil houdt. Voor steeds meer beroepen bestaan registers; je moet aantonen dat je je vak bijhoudt. Het is dus van belang dat je jezelf up-to-date en aantrekkelijk houdt voor werkgevers. Een datascientist vindt vandaag nog een nieuwe baan, mits hij zijn CV / LinkedIn profiel op de juiste manier heeft geschreven, terwijl een boekhouder meer baat heeft bij het ontwikkelen van een specialisatie om kansrijk te zijn op de arbeidsmarkt.

Maak dus gebruik van de opleidingsmogelijkheden in je vakgebied. Blijf leren. Sleutel aan je huidige werk door jobcrafting; probeer je baan zo in te vullen/aan te passen dat je je kwaliteiten en motivatie maximaal benut. Pin je niet vast op één beroep. Vraag of je de talentspiegel (A&O fonds) mag doen om je te oriënteren op alternatieven voor je huidige werk. Als je weet: ik kan ook nog wat anders sta je sterk. Zelf combineer ik mijn advieswerk met het werken als trainer en trainingsacteur. Als het één minder wordt, kan ik me richten op het andere.

Leun niet teveel op het sociaal plan of statuut van je organisatie. Met een gouden rand zijn ze veelal ingestoken op financiën en niet gericht op het vergroten van jouw perspectief en arbeidsmarktkansen. Inactiviteit is dé killer in de zoektocht naar ander werk.

Koffiedrinken met je netwerk
Het merendeel van de vacatures wordt via netwerken ingevuld. Organisaties vragen aan hun medewerkers of zij een geschikte kandidaat weten. De krant en vacaturesites worden minder ingezet; LinkedIn en Twitter worden steeds belangrijker.

Sociale vaardigheden als klantvriendelijkheid en netwerken zijn niet te automatiseren en kun je overal inzetten. Dus breng je netwerk in kaart en ontwikkel het verder. Met lesgeven of vrijwilligerswerk kun je je netwerk flink uitbreiden. Verbreed je horizon, ga eens op een andere afdeling of in een ander bedrijf kijken. Een kop koffie drinken met mensen die werk doen wat jij ook leuk vindt of bij een organisatie werken die jouw interesse heeft is een begin. Wat kunnen ze mij vertellen, hebben ze advies voor een vervolgstap, kan ik ook iets voor hen doen? Mocht het fout gaan op je huidige werkplek dan heb je ‘warme netwerkcontacten’ die met je mee kunnen denken.

Kortom, zorg voor een nooduitgang en maak een vluchtplan, en bedenk: het gaat razendsnel. Zorg dat je curriculum vitae op orde is en je in één adem kunt vertellen voor welk probleem jij de oplossing bent.

Dit artikel is in juni 2016 gepubliceerd in FLEX, het magazine voor regionale mobiliteit.